ኢትዮጵያ፡ “ገለልተኛነት የኤም ኤስ ኤፍ ዋና ጉዳይ ነው - ሰዎች ከማን ወገን እና ከየትም አካባቢ ቢሆኑም ሁሉንም በእኩል እናስተናግዳለን።

Read in English

ድንበር የለሽ ዶክተሮች ቡድን (ኤምኤስኤፍ) ችላ በተባሉት የሐሩር ክልል በሽታዎች በኢትዮጵያ የተጎዱትን ጨምሮ በነዚህ ሁሉ ክልሎች ላሉ ሰዎች አስቸኳይ የህክምና እና ሰብዓዊ ፍላጎቶች ምላሽ ይሰጣል፡፡ የኤምኤስኤፍ ሰራተኞች በኢትዮጵያ ስላለው የሰብአዊ ርምጃ አስፈላጊነት እና ተፅእኖ ያዩትን እያካፈሉ ነው።

በሲቲ ዞን፣ ሶማሌ ክልል፡ ተንቀሳቃሽ የማረጋጊያ ክሊኒኮች

“በኢትዮጵያ ሶማሌ ክልል በሲቲ ዞን ከሀምሌ ወር እስከ መስከረም ድረስ ለሦስት ወራት ያህል በደረሰው አስከፊ የአደጋ ጊዜ አፋጣኝ ምላሽ ሰጥተናል፣ በአካባቢው ድርቅና ጎርፍ፣ የኑሮ ውድመት፣ እንዲሁም በአካባቢው ግጭትና መፈናቀል በታየባቸው ስፍራዎች ድጋፍ አድርገናል” ትላለች የኤምኤስኤፍ ፕሮጀክት አስተባባሪ አና።

“ተግዳሮቱ በሰፊ አካባቢ ተበታትነው ለሚኖሩ ማህበረሰቦች ግዙፍ ፍላጎቶች ምላሽ የሚሰጥበትን መንገድ መፈለግ ነበር። ኤምኤስኤፍ ተንቀሳቃሽ የአመጋገብ ማረጋጊያ ክሊኒኮችን በተለያዩ ቦታዎች በማካሄድ የማጣሪያ ምርመራ እና ለተመጣጠነ ምግብ እጥረት የመጀመሪያ ምላሽ ከህክምና ምግብ ጋር አከናውኗል። ፕሮጀክቱ ህጻናት ላይ ያነጣጠረ ነበር ነገር ግን በጣም የተመጣጠነ ምግብ እጥረት ያለባቸው ጎልማሶች የህክምና አገልግሎት ተሰጥቷቸዋል፡፡ ውስብስብ ችግሮች ያጋጠማቸው ህመምተኞች ለበለጠ እንክብካቤ በአስቡሊ ወደ ሚገኘው በኤምኤስኤፍ ወደ ሚደገፈው የታካሚ ቴራፒዩቲካል አመጋገብ ተቋም ተወስደዋል።

"የህክምና ጣልቃ ገብነት ባደረኝባቸው ወቅት ወደ 2,600 የሚጠጉ ሰዎች የህክምና ድጋፍ አግኝተዋል። ልንደርስባቸው የምንችላቸው ወይም ሊደርሱን ለሚችሉ ሰዎች ፍላጎት ብቻ ምላሽ መስጠት ስለምንችል የእኛ ጣልቃገብነት ውስን መሆኑን እናውቃለን። ሆኖም ጣልቃ መግባቱ የተሳካ ነበር ነው የምለው፡፡ ምክንያቱም ድጋፉ በአስፈላጊው ወቅት የተጀመረ ሲሆን ከክልሉ ባለስልጣናት እና ሌሎች ድርጅቶች ጋር በመሆን ህይወትን በማዳን እና ዝናቡ እስኪመጣ ድረስ በሰዎች ላይ ያለውን የረሃብ ክፍተት በማስተካከል በማያጠራጥር ሁኔታ የተሳካ ነበር" ትላለች።

ሊባን ዞን፣ ሶማሌ ክልል፡ ለኮሌራ ወረርሺኝ የተሰጠ ምላሽ

በህዳር ወር የተመጣጠነ የምግብ እጥረት ከፍተኛው ደረጃ ላይ ደርሶ ነበር፡፡ የኤምኤስኤፍ ድንገተኛ የተመጣጠነ ምግብ እጥረት ምላሽ እጥረት ማሳየት ሲጀምር፣ ሌሎች የኤም ኤስ ኤፍ ቡድኖች ለኮሌራ ወረርሽኝ ምላሽ ለመስጠት በዝግጅት ላይ ነበሩ። የህክምና ቡድኖች በኮሌራ ጉዳይ አያያዝ ላይ ለአካባቢው የህክምና ባለሙያዎች የተግባር ስልጠና መስጠት ጀመሩ። እንዲሁም፣ የኤምኤስኤፍ ሎጅስቲክስ እና የውሃ እና የንፅህና አጠባበቅ ባለሙያዎች የንፁህ ውሃ እና የንፅህና አጠባበቅ አቅርቦትን እያረጋገጡ ነበር - የእነሱ ወሳኝ እውቀታቸው ብዙውን ጊዜ በድርጅቱ የህክምና እርምጃ ጥላ ውስጥ ይከሰታል ነገር ግን እጂግ ወሳኝና አስፈላጊ ነው።

በሊበን ዞን ቀርሳ ዱላ ለመድረስ እና በፍጥነት እየተስፋፋ የመጣውን ወረርሺኝ ለመከላከል የኤም ኤስ ኤፍ ቡድኖች ለአምስት ቀናት ተጉዘዋል። ኮሌራ የተመጣጠነ ምግብ እጥረትን የሚያባብስ በሽታ ነው።

“ቡድኑ የኮሌራ ህክምና ክፍል መጸዳጃ ቤት እና የገላ መታጠቢያ ለማቋቋም ፈጥኗል። በሊባን ዞን የተጎጂዎች ቁጥር እየጨመረ በመምጣቱ ቡድኑ በባሊያት የማረጋጊያ ክፍል ገንብቷል።

በተናጥል ወደ 75,000 የሚጠጉ yeተፈናቀሉ ሰዎች በአዴሌ ካምፕ ውስጥ ይኖራሉ፡፡ ካምፑ በኮሌራ ወረርሽኝ ክፉኛ የተጠቃ ሲሆን ቡድኑ የኮሌራ ህክምና ማዕከላትን እዚህ ካምፕ ውስጥ አቋቁሟል፡፡ ተፈናቃዮቹ ንጹህ የመጠጥ ውሀ እንዲያገኙ የውሀ ማጣሪያዎችን፣ የእጅ መታጠቢያ ገንዳዎች፣ 12 መጸዳጃ ቤቶችን ገንብተዋል፡፡ በካምፑ ውስጥ የአፍ ውስጥ የውሃ ማጠጫ ጣቢያዎችም ተዘጋጅተዋል" ሲሉ የውሃ እና ሳኒቴሽን ስራ አስኪያጅ ናጃህ አደን ሚሬ ተናግረዋል።

ኮሌራ እና ኩፍኝ እየተዘገበ ባለበት ወቅት ሌሎች በሽታዎችን ጨምሮ ተጨማሪ ወረርሽኞች የመከሰቱ አጋጣሚ ከፍተኛ ነው። ቡድኑ ከክልሉ ጤና ቢሮ ጋር በመተባበር በኬዝ አያያዝ እና ኢንፌክሽን መከላከልና መቆጣጠር ላይ ለአካባቢው የጤና ባለሙያዎች ስልጠና ሰጥቷል።

በአማራ ክልል በግጭት የተጎዱ ማህበረሰቦች

^{The people of Lat, a small remote village in the Amhara region wait  to receive healthcare from MSF medical mobile teams. [© Gabriella Bianchi/MSF]}

ግጭት በተከሰተባቸው የሰሜን አማራ ገጠራማ አካባቢዎች ህዝቡ ለጥቃት፣ ለንብረት ዘረፋ እና ለሀብት መውደም እንዲሁም የአገልግሎቶች መስተጓጎል ያጋጠማቸው ሲሆን መሰረታዊ የጤና አገልግሎትን ለማግኘት ሲታገሉ ቆይተዋል። በክልሉ ለወራት የዘለቀው ግጭት የሰዎችን የመቋቋም አቅም አድክሟል።

"እዚህ በጣም ከፍተኛ የጤና አገልግሎት ፍላጎቶችን እናያለን፡፡ አብዛኛዎቹ ታካሚዎቻችን በድብርት የተጠቁ ናቸው፡፡ አንዳንዶቹ ዘመዶቻቸው አጥተዋል ወይም ቤታቸው ወድሟል፡፡ ሌሎች ደግሞ የእለት ኑሮ መደጎሚያ መተዳደሪያቸውን አጥተው ሊሆን ይችላል” ሲል የሳይኮሶሻል አገልግሎት ሱፐርቫይዘር አቶ ደመቀ ይናገራል።

“የምናያቸው በርካታ ታካሚዎች ከጥቃት የተረፉ ናቸው ወይም አሰቃቂ ሁኔታዎችን አይተው ሊሆን ይችላል እና አሁን ከአሰቃቂ ጭንቀት በኋላ በአእምሯቸው እየተሰቃዩ ናቸው።

“ፍሬህይወት እንደዚህ አይነት ታካሚ ነበረች። የስድስት ዓመቷ ልጅ አልጋ ላይ መጸዳዳት ከጀመረች በኋላ በወላጆቿ ደጋፍ ወደ ክሊኒካችን መጣች። ለዚህ ሁሉ ችግር የዳረጋት በአይኗ የተመለከተችው ግጭት እና በጎዳና ላይ የወዳደቁ አስከሬኖችን ማየቷ ነበር፡፡

የኤምኤስኤፍ ሞባይል ጤና ቡድኖች ከሚያቀርቧቸው አስፈላጊ የጤና አጠባበቅ አገልግሎቶች መካከል፣ የሴቶች ጤና እና የስነ-ልቦና-ማህበራዊ ድጋፍ ለምላሹ ዋነኞቹ ናቸው።

“የእኛ የህክምና ቡድን ከጾታዊ እና ጾታ-ተኮር ጥቃት የተረፉ ሰዎችን ሲያከም ቆይቷል። በሕይወት የተረፉ ሰዎች የሕክምና እንክብካቤ እና የስነ-ልቦና ድጋፍ ይሰጣቸዋል።" ይላል በክልሉ ውስጥ እንክብካቤ ከሚሰጥ ተንቀሳቃሽ ክሊኒክ ቡድን አካል ሆነው ከሚሰሩ የኤምኤስኤፍ ዶክተሮች አንዱ የሆነው ኖርትጄ።

“የምንሰማቸው ታሪኮች በጣም ተመሳሳይ ናቸው። ከአንድ ወር በፊት የወሲብ ጥቃት የደረሰባትን የ45 ዓመቷን ሴት እንደ ምሳሌ ማንሳት እችላለሁ። ሊሊያን ብዬ እጠራታለሁ” ይላል ኑርጄ።

“ከጾታዊ ጥቃት ጋር የተያያዙ ብዙ መገለሎች አሉ፡፡ ህክምና ለሚፈልግ ሁሉ ሌሎች ብዙዎች አያደርጉም። ሊሊያን ለመጀመሪያ ጊዜ ወደ ክሊኒኩ ስትመጣ በሆድዋ ውስጥ የማይታወቁ ህመሞች አጋጥሟት ነበር፡፡ ሰዎች እንደ ኤች አይ ቪ ባሉ ከባድ ኢንፌክሽኖች ይጨነቃሉ ስለዚህ ስጋቱን ለማስረዳት ጊዜ የሚወስድ በመሆኑ ከተጋለጡ በኋላ ፕሮፊላክሲስ ትልቅ ለውጥ ያመጣል።”

“የሕክምና እርዳታ ካገኘች በኋላ እፎይታ እንደተሰማት እና እንደተረጋጋች መናገር እችላለሁ" ብላለች ኑርቲ።

ኩሌ ካምፕ፡ ኤም ኤስ ኤፍ ድንበር የለውም

^{Maternity ward in MSF health centre in Kule refugee camp. [ © Gabriella Bianchi/MSF]}

በኩሌ ካምፕ፣ ከ50,000 በላይ የሚሆኑ የደቡብ ሱዳን ስደተኞች ተጠልለው በሚኖሩበት የኤምኤስኤፍ የህክምና ቡድኖች የመጀመሪያ እና ሁለተኛ ደረጃ የጤና አጠባበቅ አገልግሎቶችን ይሰጣሉ እንዲሁም የተመላላሽ ታካሚዎችን እና ታካሚዎችን ያክማሉ።

“ሴት ልጄን እና ባለቤቴን ሀኪም ጋ ለማድረስ 45 ደቂቃ በመኪና ሄጄ ነበር። " ሲል ይናገራል የስደተኞች ከስደት ተመላሾች አገልግሎት የመንግስት ሰራተኛ የሆነው ተመስገን፡፡ ወደ MSF ሆስፒታል ስመጣ ይህ የመጀመሪያዬ አይደለም። እ.ኤ.አ. በ፳፩፱ በአስቸጋሪ ሁኔታ ውስጥ ሆኜ መጥቼ ነበር።" በወቅቱ እኔ ከምኖርበት አካባቢ በጣም ቅርብ የሆነ ሌላ ጤና ጣቢያ ህክምና ለማግኘት ነበር ነገር ግን ምንም የጤና መሻሻል ባለማየቴ በኩሌ ካምፕ ውስጥ ኤም ኤስ ኤፍ የሚባል ሌላ ድርጅት እንድሞክር ተነገረኝ። ምንም እንኳን ሌሎች አማራጮች ቢኖሩም ኤምኤስኤፍ የተሻለ ጥራት ያለው አገልግሎት ይሰጣል።”

በኩሌ ጤና ጣቢያ የድንገተኛ ክፍል ውስጥ የሚሰሩ ዶክተር ኃይለማርያም "ታካሚዎቻችን የደቡብ ሱዳን ስደተኞች ብቻ አይደሉም” ብለዋል። "ለአካባቢው ማህበረሰብም አገልግሎት እንሰጣለን። ብዙዎቹ እዚህ የሚሰሩት ለተለያዩ የእርዳታ ድርጅቶች እንዲሁም ለኢትዮጵያ የስደተኞች ድርጅት ነው።" ብዙ ሰዎች ደግሞ ከሌሎች የስደተኞች ካምፖች ይመጣሉ፡፡ እዚህ ለመድረስ እስከ አራት ሰዓት ድረስ ሊፈጅባቸው ይችላል፡፡ አብዛኛዎቹ ታካሚዎች ከአምስት አመት በታች የሆኑ ህጻናት እና ነፍሰ ጡር እናቶች ናቸው፡፡ ሰዎች ከየት እንደመጡ የምንመዘግብበት የምዝገባ ፎርም አለን - ነገር ግን በተለይ ለህክምና ዓላማ ምክንያቱም በኤም ኤስ ኤፍ ህሙማንን በማከም ረገድ ምንም ልዩነት አናደርግም። እኔም እንግዳ ነኝ፣ የመጣሁት ከአዲስ አበባ ነው፡፡ ሌሎች ባልደረቦች ጋምቤላ ናቸው፡፡ ኤምኤስኤፍ ድንበር የሉትም።

 አብዱራፊ፣ አማራ ክልል፡ የእባብ ንክሻ

ሁለቱም የእባብ ንክሻ እና ካላዛር በአለም ላይ ሁለተኛው ገዳይ ጥገኛ በሽታ በኢትዮጵያ ውስጥ በስፋት የተስፋፋ ሲሆን በአለም ላይ በጣም ችላ ከተባሉ በሽታዎች መካከል ይጠቀሳሉ።

“በአብዱራፊ የሚገኘውን ክሊኒካችንን ከተዘጋ በኋላ እንደገና ስንከፍት ከሦስት ቀናት በኋላ አንድ የ12 ዓመት ልጅ መተማ ከሚገኘው ሆስፒታል ለሞት ተቃርቦ ወደ እኛ መጣ። ከመተማ 100 ኪሎ ሜትር ርቃ በምትገኝበት አብዱ ተብላ ከምትጠራ መንደር በቀኝ እግሩ በእባብ ተመርዞ ነበር ”ሲል የአብዱራፊ የኤምኤስኤፍ የህክምና እንቅስቃሴ ስራ አስኪያጅ አቶ ካሳዬ ተናግሯል።

"እዚያ ያሉት ዶክተሮች አምቡላንስ ውስጥ አስገብተው እ.ኤ.አ. ከ2015 ጀምሮ ኤምኤስኤፍ ጥራት ያለው እና ነፃ የጸረ-መርዝ ህክምና ወደሚሰጥበት ተቋም ወደ ሆነው ወደ አብዱራፊ መላክ ችለዋል፡፡ ታካሚው ወደ ተቋማችን ሲመጣ በጣም ተዳክሞ ነበር። ወንድሞቹ እንኳን ያገግማል ብለው አላመኑም። ደም እያስታወከ ነበር፣ የልብ ምቱ ብዙም አይታወቅም ነበር፣ ሄመሬጂክ ድንጋጤ እና ከፊል አእምሮ ውስጥ ነበር።

"ጊዜ አላጠፋንም። በሁለት ጠብታዎች ላይ እናስቀምጠዋለን፡፡ አንደኛው ፀረ-መርዛማ፣ ሌላኛው ደግሞ ሪሀይድሬሽን ፈሳሾች፡፡ ከአንድ ሰአት በኋላ አሁንም እያስታወከ ነበር፡፡ ስለዚህ ደም ወስደን ተጨማሪ ፀረ-መርዝ ሰጠነው፡፡ ከሁለት ሰአታት በኋላ የደም ግፊቱ ቢያገግምም አሁንም እየደማ ስለነበር ሌላ የጸረ-መርዝ መጠን ሰጠነው። ሁሉንም ነገር ሞክረናል። ልጁን ለማከም 12 ጠርሙሶች የፀረ-መርዝ እንጠቀማለን፡፡ ልጁ በህይወት መትረፍ መቻሉ በእውነት አስደናቂ ነበር።

“ኤምኤስኤፍን የተቀላቀልኩት እንደዚህ ልጅ ባሉ ሰዎች ህይወት እና በመሠረቶቹ ላይ ባለው ተጽእኖ ምክንያት ነው። ከድርጂቱ መሰረታውያን መካከል በጣም አስፈላጊ ሆኖ የማገኘው ገለልተኛነት ነው። እሱ በ ኤም ኤስ ኤፍ ዋና አካል ነው - ማንም ይሁኑ ከየትም ይምጡ ሁሉንም ሰው በእኩልነት እናስተናግዳለን።”

“አስታውሳለሁ እ.ኤ.አ ህዳር 2019 በሱዳን ድንበር ላይ ከአብዱራፊ ክሊኒክ ብዙም ሳይርቅ አንድ ሱዳናዊ ወደ ጤና ጣቢያችን መጣ። የ ኤም ኤስ ኤፍ ቡድኖች በዚህ ክሊኒክ ውስጥ በሚያክሙት በአሸዋ ዝንብ በሚተላለፈው ካላ-አዛር በተባለ ገዳይ በሽታ ታሞ ነበር።”

“ነገር ግን አረብኛ ብቻ እንጂ የአማርኛ ቋንቋ መናገር ስለማይችል መግባባት አልቻልንም። በከተማ ውስጥ አስተርጓሚ ፈልገን ሄድን እና የሚተረጉም ሰው አገኘን። ሰውዬውን አክመን በስተመጨረሻ አገግመው ከሞት ተፈተዋል። ኤምኤስኤፍ የሚያመለክተው ይህ ነው። አናዳላም፣ ሰዎች ከየት እንደመጡ፣ ሃይማኖታቸው ምን እንደሆነ፣ ምን ዓይነት ታማኝነት እንዳላቸው አንመለከትም” ይላሉ አቶ ካሳዬ።